منظور از خلاصه نویسی چیست؟ در تعریف خلاصه نویسی یا خلاصه برداری باید گفت که این روش یکی از بهترین، سریع ترین و با کیفیت ترین روش های مرور مطالب درسی و یادآوری مباحث در کوتاه ترین زمان به حساب میاد که در آزمون های آزمایشی جامع، ایام نوروز و دوران جمع بندی یک ماه قبل از کنکور به داد کنکوری ها میرسه اما به شرطی که از بهترین روش خلاصه نویسی برای کنکور استفاده کنید. ما در این صفحه انواع خلاصه نویسی و بهترین روش های خلاصه نویسی برای کنکور در هر درس رو به شما معرفی خواهیم کرد.
خیلی از دانش آموزان می پرسند که چگونه یک کتاب را خلاصه نویسی کنیم؟ در جواب باید بگیم که قرار نیست همه کتاب ها رو از سیر تا پیاز خلاصه نویسی کنید. تقریباً برای همه درس‌ها، اما نه همه مباحث، باید خلاصه‌نویسی کنید و خلاصه هاتون رو برای مرور و دوران جمع بندی نگه دارید. اگر هنوز به ضرورت و اهمیت خلاصه ها و روش خاصه نویسی برای موفقیت در کنکور پی نبردید حتما مقاله ی “ضرورت و فواید خلاصه نویسی برای کنکور” رو مطالعه کنید. مباحثی از دروس عمومی و اختصاصی که نیاز به خلاصه نویسی دارن و همچنین روش مناسب برای خلاصه نویسی هر رو درس رو اینجا توضیح میدیم.
آموزش روش خلاصه نویسی دروس عمومی برای کنکور
نحوه خلاصه نویسی دروس کنکور با هم فرق داره. برای درس های ادبیات و زبان فارسی، عربی و زبان انگلیسی و به طور کلی برای خلاصه نویسی دروس حفظی تر بهتره که خلاصه ها رو به صورت درس به درس ننویسید بلکه به صورت مبحث به مبحث و موضوعی بنویسید. برای یادگیری و تسلط کافی روی لغات هم از جعبه‌ی لایتنر یا به یاد استفاده کنید. قواعد و دستور، فرمول های کلی زمان ها و موارد دیگه رو حداکثر در چند برگه خلاصه کنید. در مورد سوالات متن و جای خالی و بخش آرایه های ادبی درس ادبیات فارسی، تمرین و تست‌زنی بیشار میتونه راه مناسبی برای تقویت این مباحث باشه.
روش خلاصه نویسی دروس اختصاصی برای کنکور
در روش خلاصه‌نویسی درس‌های اختصاصی محاسباتی مثل ریاضی، فیزیک و بعضی بخش های شیمی، فرمولهای مهم و کاربردی رو یادداشت کنید و زیر هر فرمول مهم یا چند فرمولی که با هم ارتباط دارن یک یا دو تست مهم و جامع ترجیحا از تست های کنکور سراسری رو یادداشت کنید. بهتره که فرمول ها رو دسته بندی کنید و منظم بنویسید تا حفظ کردن و یادآوری فرمول ها براتون راحت تر بشه. برای مباحث حفظی شیمی، مطالب رو داخل کتاب علامت بزنید. در ضمن میتونید از فلش کارت ها هم برای مرور سریع استفاده کنید. مباحث مشترک درسی پایه های مختلف رو باید در ارتباط با هم خلاصه‌نویسی کنید مثل فیزیک حرکت شناسی سال دوم و پیش دانشگاهی.
روش خلاصه نویسی زیست برای کنکور
چگونه زیست را خلاصه نویسی کنیم؟ نحوه خلاصه نویسی زیست با سایر درس ها یک تفاوت اساسی داره. در درس زیست شناسی، بر خلاف روش خلاصه نویسی ریاضی و فیزیک، هدف یک چیز دیگه است. در درس ریاضی و درس فیزیک خلاصه ای که می نویسید برای اینه که دفعه بعدی همه مطالب رو از روی خلاصه خودتون بخونید و براتون یادآوری بشه اما در درس زیست شناسی و قسمت های مفهومی درس شیمی، خلاصه ای که می نویسید واسه اینه که قبل از سری های بعدی مطالعه کتاب درسی، یک دید و شمای کلی از مطالب مهم فصل و کلیات فصل بهتون بده و در واقع مطالب رو به شکل نموداری در ذهنتون پیاده کنید تا در حین مطالعه کتاب درسی بیشتر روی جزئیات تمرکز داشته باشید. به عنوان مثال، در تصویر زیر میتونین نمونه خلاصه نویسی زیست مبحث ایمنی بدن و دفاع اختصاصی و غیر اختصاصیرو ببینید:
استفاده از طرح واژه، طرح درختی و طرح های متنوع خلاصه نویسی
انواع روش های خلاصه نویسی وجود داره. میتونین با استفاده از طرح واژه هم مطالب رو به صورت درختی یا طرح های متنوع و زنجیره ای که مطلب رو به یادتون میاره و رابطه پیوستگی مطالب رو نشون میده، درس ها رو خلاصه کنید. اما روش دوم یعنی طرح واژه در ذهن ماندگارتره و منسجم تره چون واژه هاش کلیدی هستن. کلا خلاصه نویسی نباید انشا نویسی باشه بلکه بیشتر باید با علائم و نمودار و شکل باشه تا بهتر در ذهن بمونه.
از درخت حافظه هم میتونید استفاده کنید که برای سازمان‌دهی ذهن و تأثیر در یادگیری کارایی فوق العاده ای داره. برای این کار باید عنوان فصل رو به عنوان ریشه ی درخت داخل یک دایره، مربع یا هر شکل هندسی در سمت راست بگذارید و بعد نکات اصلی و فرعی رو روی شاخه های اصلی و فرعی در سمت چپ بنویسید.
مثالی از روش خلاصه نویسی با استفاده از طرح های ویژه
فرض کنید فصل مولکولهای زیستی رو میخواهید بخونید خوب میگین مولکولهای زیستی چهار دسته مهم هستن پس چهار تا پیکان رسم می کنید: کربوهیدرات ها، لیپیدها، پروتئین ها، اسیدهای آمینه، دوباره جلوی کربوهیدرات ها سه تا فلش کوچک تر رسم می کنید می نویسد مونوساکاریدها، دی ساکاریدها، پلی ساکارید ها، بعد مونو ساکارید ها رو هم دو فلش کوچکتر می کشید می نویسید مهم ترین هاش پنتوزها، هگزوزها اسم هاشون رو می نویسید مثلا گلوکز، فروکتوز، گالاکتوز، یا مثلا جلو لیپیدها پنج گروه اصلی رو براش پنج فلش کوچکتر رسم می کنید: اسیدهای چرب، تری گلیسریدها، فسفولیپیدها، موم ها، استروئیدها و برای بقیه هم به همین صورت. یعنی باید نمودار رسم کنید. پس باید اول روی مطالب فصل مسلط باشید تا خلاصه خوبی براش بنویسید.
قبل از خلاصه برداری باید مطلب رو کامل خونده باشید تا طرح کلی ازشون در ذهنتون باشه. وقتی به تسلط روی مطلب نرسیدید ممکنه خلاصه هایی که می نویسید حتی اشتباهاتی هم داشته باشه و بعدا مرتب این اشتباهات مکتوب رو مرور کنید. علاوه بر این، قبل از رسیدن به تسلط دقیقا نمیدونین کدوم مطالب اهمیت بیشتری دارن و ممکنه حجم خلاصه هاتون خیلی زیاد بشه چون فکر می کنید همه مطالب و نکات مهم هستن. پس نباید قبل از تسلط کامل روی موضوع خلاصه نویسی کنید.
فقط مطالب اصلی و مهم تر را خلاصه نویسی کنید
باید نکات مهم و مطالب کلیدی رو موقع مطالعه قبل از خلاصه نویسی با خط کشیدن زیر خطوط و بخش های کتاب یا مشخص کردن در کنار صفحه علامت گذاری کنید. وقتی تازه در حا یادگیری هستین نمیتونین خلاصه برداری هم کنین چون در واقع اول باید یاد بگیرید و زیر نکات مهم خط بکشید و بعد خلاصه نویسی کنید.
بعضی ها زیر همه خطوط کتاب خط میکشن، کل خطوط رو هایلات میکنن یا خلاصه هایی می نویسن که تقریبا هم حجم خود کتاب اصلی است! این اصلا خلاصه نویسی نیست و فایده ای نداره.
در خلاصه نویسی باید دقت کرد که معمولا ایده و نکته اصلی هر پاراگراف در یک یا دو جمله اول پاراگراف وجود داره و بقیه جملات اون پاراگراف معمولا توضیحاتی درباره این مطلب هستن.
در حین خلاصه نویسی مطالبی که توضیحات اضافه دارن و مثال و شواهد آوردن رو حذف کنید یعنی باید اصل مطلب رو بنویسید و مطالب فرعی که ارتباط مستقیمی به اصل مطلب ندارن رو حذف کنید.
خلاصه باید شامل کلمات کلیدی و یا جملات کلیدی باشه تا وقتی که بعدا خلاصه ها رو میخونین کل مطلب برای شما یاد آوری بشه.
خلاصه نویسی باید جمع و جور اما قابل فهم باشد
یکی از مهم ترین اصول خلاصه نویسی برای کنکور اینه که مطالب خلاصه ها باید تا حد امکان کوتاه باشن اما مفهوم رو برسونن و ترجیحاً فعل داشته باشن و قابل فهم باشن.
خلاصه ها رو هم میشه با الفاظ و جملات متن کتاب نوشت و هم میشه با الفاظ و عباراتی که خودتون می سازید بنویسید. یعنی نیازی نیست حتما عین جملات کتاب رو داخل خلاصه ها بنویسید. صرفا نباید مطالب رو رونویسی کنید و میتونید به زبان خودتون بنویسید. خلاصه رو برای خودتون بنویسید چون قراره خود شما از این خلاصه ها استفاده کنید نه کسی دیگه.
در روش خلاصه نویسی باید تا حد امکان واقعا خلاصه بنویسد و میتونید مثلا به جای «مقدار آن افزایش می یابد» از علامت فلش رو به بالا استفاده کنید ↑ یا به جای کاهش می یابد علامت ↓ بگذارید. بنابرین از علائم اختصاری هم استفاده کنید.
میتونید از رمز و کدگذاری برای حفظیات استفاده کنید مثلا برای حفظ کردن تاریخ ادبیات آثار نظامی رمزش میشه “ملخ ها”:
م: مخزن الاسرار
ل: لیلی و مجنون
خ: خسرو و شیرین
ه: هفت پیکر
الف: اسکندرنامه
تا حد امکان از خلاصه نویسی های دیگران استفاده نکنید
خلاصه هر کس مختص خودشه و شاید شما با خوندن خلاصه نویسی رتبه های برتر کنکور و سایر جزوات خلاصه نویسی کنکور خیلی جاها رو اصلا متوجه نشین. مثلا یک نفر از رمز ” فدای کلّه ی براقت آی اتم” در خلاصه نویسی شیمی خودش استفاده کرده اما هیچ توضیحی نداده که این چیه و شما شاید متوجه نشین که منظور عناصر هالوژن گروه ۱۷ جدول تناوبی عنصرهاست که برای خودش کد گذاری کرده:
فلوئور F: فدای / کلر Cl: کله / برم Br: براقت / ید I: آی / اتم At: اتم
علاوه بر این، با نوشتن یک مطلب ماندگاری این مطلب در حافظه بلند مدت بیشتر از حالتی است که فقط مطلب رو روخوانی می کنید اما نمی نویسید. پس حتما با قلم خودتون و برای خودتون خلاصه نویسی کنید و زیاد دنبال دانلود خلاصه نویسی دروس کنکور که دیگران نوشتن نباشید. البته اگر زمانی که در حال خواندن این مطلب هستید اواخر سال تحصیلی و نزدیک به کنکوره، چاره ای جز استفاده از منابع خلاصه برای جمع بندی مطالبی که قبلا مطالعه کردید نیست و باید از کتاب های خلاصه نویسی کنکور استفاده کنید. بعضی کتاب های کمک درسی کنکور صرفا برای دوران جمع بندی و مرور خلاصه دروس نوشته شدن.
خلاصه نویسی ها باید منظم و مرتب و تمیز باشند
خلاصه ها رو باید تمیز نوشت یعنی جوری نباشه که اینقد شلوغ و درهم برهم باشه که آدم بترسه حتی نگاش کنه چه برسه به خوندنش!
ترجیحا سعی کنید که در برگه های پراکنده و بدون صحافی خلاصه نویسی نکنید. چون زمان که میگذره حجم یادداشت ها زیاد میشه و ترتیبشون ممکنه به هم بخوره که اینجوری پیدا کردن و مرتب کردنشون زمان و انرژی زیادی میبره و خسته کننده است. اگه دفتر خلاصه ها طوری باشه که هر وقت خواستید برگه جدیدی اضافه کنید راحت بتونین بین برگه های قبلی اضافه کنین بهتره مثل کلاسور یا دفترهای سیمی که این قابلیت رو دارن. ترجیحا از برگه هایی که در اندازه A4 هستن استفاده کنید. تاریخ خلاصه ها رو هم بنویسید.
زمان مرور مطالب خلاصه نویسی شده
روزانه مدتی رو باید برای مرور مطالب خلاصه نویسی شده وقت بگذارید چون هر چه فاصله بین مرورها بیشتر بشه مطالب دیرتر یادآوری میشن.
مطالب خلاصه نویسی شده رو قبل و بعد از تست‌زنی در خانه و قبل و بعد از تست زنی در آزمون ها مرور کنید. فراموش نکنید که بعد از تست‌زنی، نکات جدید و مهم رو باید به خلاصه ها اضافه کنید و بعد از هر بار مرور خلاصه ها، باید به روز رسانی کنید. ممکنه بعدا بفهمید بعضی نکاتی که داخل خلاصه ها نوشتید اصلا مهم نبودن یا بعدا بفهمید که یک نکته خیلی مهم بوده ولی جا انداختید و الان این نکته رو اضاف می کنید. همیشه در برگه ی خلاصه، جاهایی رو برای روز مبادا خالی بگذارید.
برای خلاصه نویسی هر درس حتما با مشاور تحصیلی خودتون هم مشورت کنید و ازش راهنمایی بگیرید چون مشاور شما از میزان تسلط شما بر درس های مختلف بهتر خبر داره و میتونه بهتر از هر کسی ایردات خلاصه نویسی شما رو شناسایی و برطرف کنه. اگر نیاز به مشاور بلند مدت برای کنکور دارید با ما تماس بگیرید.
برای ثبت نام مشاوره تحصیلی کنکور کلیک کنید
| مشاور (رتبه برتر) | توضیحات |
|---|---|
 | غزل حسین پور مشاور تجربی مشاهده اطلاعات |
 | عطیه اسدی مشاور رشته انسانی مشاهده اطلاعات |
راه‌های رزرو مشاوره و برنامه‌ریزی درسی بلندمدت:
📩 روش اول: شما می‌توانید یک پیامک حاوی «نام و نام خانوادگی خودتان + رشته و پایه تحصیلی + نام مشاور مورد نظرتان + تعداد ماه‌های مورد نظرتان برای دریافت برنامه ریزی و مشاوره» را در قالب یک SMS به شماره پیامک پشتیبانی ۰۹۹۰۹۳۸۰۹۴۵ ارسال کنید تا پس از هماهنگی با مشاور مورد نظر، ایشان در کوتاه ترین زمان ایشان با شما تماس بگیرند و شرایط و خدمات و هزینه ماهانه برنامه ریزی و مشاوره را برای شما توضیح دهند.
📱 روش دوم: علاوه بر روش فوق، در صورت تمایل جهت ارتباط با رتبه های برتر کنکور (اعضای گروه آموزشی مشاوران ۱۰۰) می‌توانید درخواست خود را در زمینه برنامه‌ریزی درسی و مشاوره ماهانه یا سالانه در یکی از پیام‌رسان‌ها (تلگرام، روبیکا، ایتا، شاد، سروش، بله، گپ، آی گپ، واتساپ) به آیدی moshaverane100@ یا به شماره موبایل ۰۹۹۰۹۳۸۰۹۴۵ ارسال کنید و در صورت تمایل نام مشاور مورد نظر خود را نیز ذکر کنید تا توضیحات لازم خدمت شما ارائه شود. ما کمترین قیمت مشاوره کنکور و معتبرترین مشاور کنکور در هر رشته را به شما معرفی خواهیم کرد.
خلاصه نویسی را در دفتر انجام بدیم و یا میتونیم به صورت یک نمودار درختی روی ورقه A3 انجام بدیم و بچسبونیم به دیوار یا آویزون کنیم و یا نکته های که ارزش دارن روی یه ورقه کوچک بنویسیم و یه جایی قرار بدیم که چشممون بیفته مثل فرمول های سخت و مهم
سلام من امسال دهم هستم و میخوام زیست رو خلاصه نویسی کنم ولی خیلی زمانش رو ندارم آیا میتونم خلاصه نویسی زیست رو برای تابستان بزارم ؟
سلام آقا امیر
بهترین زمان برای خلاصه نویسی زمانی هست که مطالب فصل رو کامل خوندید و تست ها رو کامل حل کردید و به تسلط کامل رسیدید و حالا قراره برید سراغ فصل بعد. قبل از فصل بعدی باید فصل فعلی رو خلاصه نویسی کنید.
در خلاصه نویسی واقعا خلاصه بنویسید و حجم خلاصه ها رو زیاد نکنید.
خلاصه نویسی برای زیست شناسی بیشتر با این هدف هست که کلیات مطالب رو یادتون بیاد وگرنه برای مرور این درس باید خط به خط کتاب درسی و نکاتی که حاشیه کتاب نوشتید رو دوباره مرور کنید چون زیست مهم ترین درس شما در کنکور تجربی هست و تک تک کلمات و تصاویر کتاب درسی اهمیت بالایی دارند.
به نظر من فیزیک و شیمی فرمولی ندارند که نیاز حفظ کردن باشه به نظرم این دو درس بیشتر مفهومی هستند و باید درکشون کنیم اگه زیاد تست حل کنید به این نکته میرسید که تمام فرمول ها فقط مسخره بازیه و پایه ی مسئله برای هر فصل حد اکثر ۳ تا ۴ تا رابطه هست البته این نظر شخصی من هست
سلام دوران جمع بندی رسیده اگه دوباره خلاصه کنیم درس ها رو از رو خلاصه نویسی هامون یعنی چکیده تر شه وقت تلف کردیم یا مفیده این هم؟
سلام شیما خانم
یکی از بهترین ابزارها که داوطلبان کنکور در دوران جمع بندی باید ازش استفاده کنند خلاصه نویسی هایی هست که خودشون قبلا نوشتند. خلاصه نویسی ها رو بهتره به روز رسانی کنید هر بار که مسلط تر بشید ممکنه احساس کنید نیاز به حذف یک سری مطالب اضافه هست. بنابرین فشرده کردن خلاصه نویسی ها اگر با دقت انجام بشه مفیده.
سلام فرق خلاصه نویسی با مرور و جمع بندی چیه؟
سلام خلاصه نویسی ابزاری برای مرور و دوران جمع بندی است.
من چه فصل اول شیمی یازدهم که ۵۰ صفحه است رو خلاصه کنم؟
خواهش میکنم جواب منو بدید
سلام شما چقدر تکنیک های تصویرسازی ذهنی و کاخ ذهنی رو بعد خلاصه نویسی هر مبحث توصیه می کنید
من با این روش تعداد مرورهایی که انجام میدم کمتر شدن و یاداوری خیلی بیشتر از قبل شده
میخواستم نظر ارزشمند شما رو بدونم
صد در صد هر روش مرور مثل تصویرسازی ذهنی یا بیان به صورت کنفرانس به تثبیت مطالب در ذهن کمک میکنه
سلام آیا وقتی که دارم درسنامه میخونم مثلا خیلی سبز زیست میخونم باید همزمان خلاصه نویسی کنم یا بعد از اینکه کل فصل تموم شد؟ لطفا راهنمایی کنید
سلام، بهترین زمان برای خلاصه نویسی زمانی هست که کاملا بر مطالب فصل و ریزه کاری ها مسلط شده باشید یعنی زمانی که کل درسنامه و آموزش فصل رو خوندید، تست ها رو هم کار کردید و توانایی تشخیص نکات مهم و دسته بندی مطالب فصل برای خودتون رو دارید.
سلام وقت بخیر یک سوال دارم هر فصل فیزیک رو حداکثر تا چقدر باید خلاصه کنیم یعنی چه حجمی مناسبه به نظر شما؟
سلام حداکثر در یک صفحه که شامل فرمول ها و نکات مهم باشه.
سلام من سومین سالی هست که کنکور میدم تعدادی خلاصه نویسی شیمی مال دو سال پیش دارم البته از مباحثی هست که خیلی جاهاش رو فراموش کردم کلا چون دوره نکردم آیا میتونم از همون خلاصه نویسی ها امسال استفاده کنم؟
سلام، خلاصه نویسی اگه خیلی قدیمی باشه و مرور نشده باشه به صورتی که اون مطلب رو کامل فراموش کرده باشید و با مرور کردن خلاصه ها، مطالب براتون سریع یادآوری نشه و انگار اولین بار هست دارید این مطالب رو میخونید، این خلاصه ها دیگه به درد نمیخورن و باید دوباره خلاصه جدید بنویسید. همچنین خلاصه های خیلی حجیم و وقت گیر هم به درد نمیخورن.